Wat heeft Nederland daarmee te maken? In Zwitserse kluizen ligt ruim 73 duizend kilo goud dat de facto van Nederland is. Het kabinet heeft in 2000 pogingen opgegeven om dat goud, ter waarde van nu circa 2 miljard euro, terug te halen. Maar oppositiepartij CDA ziet nog volop juridische mogelijkheden. Die lopen echter op niets uit als de Zwitsers zondag 'ja' zeggen tegen het redden van het Zwitserse goud.
Het Nederlandse goud ligt er sinds de Tweede Wereldoorlog. Toen roofden de nazi's bijna 150 duizend kilo uit de kluis van De Nederlandsche Bank en verkochten het aan de Zwitsers om hun oorlogsmachinerie te financieren.
Met tegenzin gaf Zwitserland de helft van het goud in etappes terug, in 1998 voor het laatst. Twee jaar later adviseerde een commissie het tweede paarse kabinet van de rest van de claim af te zien. Want hij was 'juridisch/volkenrechtelijk niet meer staande te houden'.
Maar in een bijlage van dat advies riep volkenrechtprofessor Frits Kalshoven het kabinet op een moreel appel te doen op de Zwitsers. Dat ze willens en wetens roofgoud kochten van de 'flagrant onrechtmatige' Duitse agressor was 'immoreel'. Wat de Zwitsers hadden teruggegeven, stond in geen verhouding tot het voordeel dat ze van al dat goud hadden, vond Kalshoven.
Toenmalig minister van Financiën Zalm negeerde die opvatting en liet de tonnen goud lopen. Alleen, hij verzuimde dat de Tweede Kamer te melden. Dat bleek toen het CDA dit jaar vragen ging stellen aan het kabinet naar aanleiding van een boek van financieel journalist Roel Janssen over de goudroof, 'Fout goud'.
Met het Zwitsers referendum als stok achter de deur wil CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt dat de huidige minister van Financiën Dijsselbloem 'vooraanstaande juristen' laat onderzoeken of niet alsnog met Zwitserland onderhandeld kan worden en druk worden gezet.
Per slot, zo stelt Omtzigt, bezweken de Zwitsers ook pas in 2000 voor de druk van de claims van joodse nabestaanden. Bovendien 2 miljard, dat is de moeite. Omtzigt, ook lid van de Raad van Europa in Straatsburg, wil de druk opvoeren door Zwitserland in dat gezelschap weg te zetten als de grootafnemer van het roofgoud van de nazi's.
De regeringspartijen VVD en PvdA zien niets in de pogingen van het CDA om het roofgoud binnen te hengelen. 'Hoe onrechtvaardig ook, dat goud krijgen we niet meer terug', stelt VVD-Kamerlid Harbers. Zwitsers referendum of geen referendum. De peilingen daarover wijzen overigens vooralsnog op een 'nee'. Daarmee blijft de claim op 2 miljard aan goud in leven voor ambitieuze oppositiepartijen.