Talk Dutch to me (in Amerika) - NRC

‘Waarom leer je Nederlands? Is dat niet zonde van de tijd?” Dat wordt mij vaak gevraagd – vooral door Duitsers, mijn landgenoten, maar ook door Nederlanders. Eerder werkte ik via een uitwisselingsproject een aantal maanden in Nederland en de afgelopen tijd woonde en werkte ik in Berkeley, vlakbij San Francisco. Gek genoeg ontmoette ik daar in de Bay Area gelijkgestemden: niet-Nederlanders die het leuk vinden om Nederlands te spreken. De meesten zijn Amerikaans staatsburger met roots in Suriname, Curaçao, Indonesië, Colombia of Iran – kortom, de hele wereld.

Rick Sutedja (60) bijvoorbeeld, tandarts in Fremont, is in Indonesië opgegroeid. Zijn ouders gingen in Indonesië naar een Nederlandse school en spraken naast Indonesisch vaak Nederlands tegen hun drie kinderen. Meer dan 40 jaar geleden, nadat zijn moeder was overleden en zijn vader hertrouwde, verhuisde Sutedja naar de Verenigde Staten. Daarna sprak hij decennia lang geen Nederlands meer – tot hij drie jaar geleden op vakantie in Amsterdam was.

„Op een avond had ik een ongeluk: ik had een beetje veel gedronken en brak mijn enkel”, vertelt Sutedja. Hij moest drie dagen op zijn hotelkamer blijven, en had niets te doen behalve tv-kijken. „Ik merkte dat ik nog heel veel Nederlands begreep.” Hij begon opnieuw Nederlands te leren, „ook als herinnering aan mijn ouders. Want als ik Nederlands hoor, dan voel ik me veilig en thuis.” In de hele Bay Area was geen avondcursus Nederlands te vinden, hij oefent met een onlinecursus. Des te belangrijker is het voor hem om met andere mensen te oefenen.

Als je een taal niet gebruikt, vergeet je het

Renee Bakker

In augustus 2016 kwam hij op het internet Maarten van Horenbeeck tegen, een Belgische deskundige in IT-veiligheid die al meer dan tien jaar in de VS werkt. Horenbeeck had een groep opgericht, de ‘San Francisco Dutch and Flemish Language and Culture Meetup’ – Meetup is een sociaalnetwerksite om bijeenkomsten te organiseren, van wandeltochtgroepjes tot mensen die samen ukulele spelen. Horenbeecks Nederlandstalige groep heeft intussen ruim 400 leden.

Amerikanen met Nederlandse roots

Volgens het American Community Survey 2013 hebben zo’n 4,1 miljoen Amerikanen Nederlandse voorouders. In Californië wonen meer dan 420.000 Amerikanen van Nederlandse afkomst, schrijft de Nederlandse ambassade in de VS op haar website – dat is 1 procent van de Californische bevolking.

Een avond per maand komen zo’n vijf tot twintig leden van de Meetup-groep samen in het Belgische restaurant La Trappe in het noordoosten van San Francisco. Beneden, in het gezellige bierkeldertje plaatst Renee Bakker een paar kleine vlaggetjes op tafel – die van Nederland, België en Aruba. Die zijn het identificatiekenmerk van de Nederlandstalige Meetup-groep; Bakker, die Horenbeeck helpt de bijeenkomsten te organiseren, wil zeker zijn dat nieuwe leden hen kunnen vinden in het drukke restaurant. Bakker studeert elektrotechniek, ze is de dochter van een Nederlandse moeder uit Zaandam en een Creoolse vader uit New Orleans. Ze is tweetalig met Engels en Nederlands opgegroeid. Haar moeder was lange tijd de enige in de VS met wie ze Nederlands sprak. „Als je een taal niet gebruikt, vergeet je het. Ik heb in de afgelopen jaren wel een Amerikaans accent gekregen. Dat vind ik echt vervelend.” Met andere mensen Nederlands praten is voor haar de belangrijkste reden om naar de bijeenkomsten te komen, dat het ondertussen ook heel gezellig is, is mooi meegenomen.

Nederlands is gestructureerder dan Engels

Jared Boddum

Bakker organiseert allerlei bijeenkomsten: vrijdagmiddagborrels, avonden met Nederlandse films en het kijken van voetbalwedstrijden. Ze scant het internet op evenementen in de Bay Area die met Nederland te maken hebben, zoals lezingen van Nederlandse auteurs of disco-avonden met Nederlandse dj’s. Natuurlijk hoort ook het samen vieren van Koningsdag en Sinterklaas erbij.

Zoeken naar Nederlandse woorden

Vanavond zijn twaalf taalliefhebbers in La Trappe bijeengekomen. In groepjes van twee tot vier kletsen ze in het Nederlands met elkaar, op verschillende taalniveaus en met verschillende accenten. Omdat er ook beginners aan tafel zitten of mensen die alleen af en toe Nederlands praten, hoor je de meesten behoorlijk zoeken naar Nederlandse woorden. Er klinkt veel Engels tussendoor, zelfs bij de met Nederlands opgegroeide Horenbeeck en Bakker.

Maar het gestuntel maakt niet uit. Mensen vertellen over hun werk of hun vakanties naar Europa. Nieuwelingen in de groep wordt gevraagd waarom ze Nederlands spreken. Het is een gezellig rondje en er wordt hard gelachen.

Een aantal deelnemers zou graag in Nederland willen wonen en werken. Zoals architect Andres Lopez (30), die oorspronkelijk uit Colombia komt. In 2013 liep hij een jaar stage bij de Nederlandse architect Ben van Berkel in Amsterdam. Nu wil hij graag weer terug, en blijft daarom werken aan zijn taalkennis. „Alles wat met het Nederlands heeft te maken, brengt een glimlach op mijn gezicht”, zegt hij.

Niet te complex, niet te simpel

Jared Boddum (32) uit Berkeley daarentegen was slechts een paar weken in Nederland op vakantie en zou nooit naar Nederland willen verhuizen. „Mijn familie en mijn werk zijn hier.” Boddum sprak al Duits, Frans, Chinees en Spaans toen hij in 2011 besloot om Nederlands te leren. Hij was zijn baan kwijtgeraakt en hoorde over een Nederlandse voltijdsopleiding aan de universiteit van Berkeley. „Ik dacht dat dat leuk zou zijn. Ik wist toen niet dat de taal zo’n groot deel van mijn leven zou gaan uitmaken”, zegt hij. Hij heeft er zijn beroep van gemaakt, en werkt als vertaler Nederlands-Engels. „Ik hou van de taal omdat die zo direct is. Nederlands is gestructureerder dan Engels, niet te complex en niet te simpel.” Intussen leerde hij ook nog Italiaans en Portugees.

Boddums Nederlands is na acht jaar met de taal omgaan inmiddels vloeiend – om jaloers op te zijn. Om zijn kennis op peil te houden leest hij veel in het Nederlands. Na ons gesprek vraagt hij om de opname, om zijn antwoorden op mijn vragen te analyseren.

Er zijn dus allerlei manieren om de Nederlandse taal te oefenen en te verbeteren. In San Francisco heb je in ieder geval veel keuze. En als je in de VS een vreemde taal leert, vraagt niemand of dat niet zonde van de tijd is.

Een versie van dit artikel verscheen ook in

NRC Handelsblad van 19 september 2019

Een versie van dit artikel verscheen ook in

nrc.next van 19 september 2019
https://www.nrc.nl/nieuws/2019/09/18/talk-dutch-to-me-in-amerika-a3973761