Bekijk het ja-woord dat 195 landen in 2015 gaven aan het Parijse Klimaatakkoord eens als huwelijksgelofte, dan is inmiddels een relatiecrisis uitgebroken. De beloften staan nog op papier, maar toewijding ontbreekt. Wereldwijd zijn landen de komende tien jaar van plan om ruim twee keer zoveel olie, aardgas en steenkool te winnen als toelaatbaar is om de Parijs-doelen te kunnen bereiken. Dat blijkt uit een woensdag verschenen rapport van het VN-milieubureau Unep.
Het rapport drukt landen met de neus op de feiten aan de vooravond van een nieuwe mondiale VN-Klimaattop, begin november in Glasgow. In de jaren tot 2040 dreigt de productie van fossiele energie, die bij verbranding de aarde opwarmt, volgens de Unep-prognoses verder te stijgen. Dit staat haaks op de wereldwijde ambitie om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad. Ook het streven om de opwarming in elk geval ruim onder de gevaarlijke grens van 2 graden te houden is buiten bereik, omdat landen de energiehonger hoofdzakelijk blijven stillen met fossiele energie. Het aandeel zonne- en windenergie groeit, maar raakt achterop.
Dit komt volgens Unep deels doordat landen hun subsidies en belastingvoordelen voor fossiele energie niet afbouwen. Sterker: sinds corona vloeide meer financiële steun, zo’n 300 miljard dollar, naar olie- en gasprojecten, meer dan naar schone investeringen. “Een uitfasering van fossiele steun met publiek geld is nodig”, zegt klimaatexpert Lucile Dufour van het Instituut voor duurzame ontwikkeling, die meeschreef aan de Unep-studie. Zij roept op tot een ‘shift’ naar een duurzame economie. De studie komt bovenop het rapport van VN-klimaatpanel IPCC, dat afgelopen zomer waarschuwde voor extreem weer – hevige regen, droogte, hitte – als gevolg van de klimaatcrisis. In Glasgow moeten landen daarop volgens VN-klimaatbaas António Guterres een ultiem antwoord zien te bieden, door hun maatregelen op te schroeven waardoor de CO2-uitstoot daalt.
Opvallend is dat een reeks landen, waaronder de grootste uitstoters China en de VS, afgelopen jaar juist mooi in het nieuws kwamen, omdat zij ambities presenteerden om binnen een paar decennia ‘netto nul’ broeikasgassen uit te gaan stoten. De auteurs van de Unep-studie zien dit als een positieve ontwikkeling. Maar zolang resultaten uitblijven neemt de haalbaarheid van de plannen af, waarschuwen de auteurs van de studie. Klimaatactiviste Greta Thunberg zette de politieke beloften om in 2050 klimaatneutraal te worden, terwijl de oliepompen nog jaren blijven draaien, onlangs weg als een ‘blabla’-verhaal. Volgens klimaatwetenschappers kunnen landen hun strategie naar ‘netto nul’ emissies wel degelijk halen, mits zij het gebruik van vervuilende energiebronnen tijdig afbouwen.
Bij het gebruik van steenkool gaat die verschuiving mondjesmaat de goede kant op, blijkt uit de Unep-studie. De winning van kolen stabiliseert en een lichte daling wordt ingezet. Landen kijken in toenemende mate kritisch naar het financieren van steenkool. China bouwt wel eigen kolencentrales, maar besloot afgelopen maand om over de grens geen geld meer te steken in kolen. “Een grote stap”, noemt Niklas Hagelberg van het VN-milieubureau dat. Om de energiehonger in de wereld te stillen neemt de productie van aardgas ondertussen toe – zoals in Duitsland, China, Canada en de VS – waardoor de klimaatdoelen alsnog buiten bereik raken.
Om aan ‘Parijs’ te voldoen moet de wereldwijde energievraag ook dalen. Dat kan door fabrieken, huizen en voertuigen zuiniger te maken. Energie besparen is de goedkoopste manier om te verduurzamen, aldus Unep. Rijke industrielanden kunnen dit als kans benutten. Ontwikkelingslanden zijn daarvan afhankelijk, omdat zij binnen de afspraken van ‘Parijs’ recht hebben op groei en hoger energiegebruik.
Prins Jaime de Bourbon de Parme is de nieuwe klimaatgezant van Nederland. Hij voorziet dat grote olieproducerende landen de klimaattop in Glasgow willen frustreren. “Er zitten landen tussen die Glasgow niet willen laten slagen. Die zoeken iets om het kapot te maken. Daar zit een grote uitdaging.”
Om u deze content te kunnen laten zien, hebben wij uw toestemming nodig om cookies te plaatsen. Open uw cookie-instellingen om te kiezen welke cookies u wilt accepteren. Voor een optimale gebruikservaring van onze site selecteert u "Accepteer alles". U kunt ook alleen de sociale content aanzetten: vink hiervoor "Cookies accepteren van sociale media" aan.