Rodolfo Hernández (77), de 'Donald Trump' van Colombia, kan in juni president worden
Rodolfo Hernández, de verrassing van de eerste ronde van de presidentsverkiezing in Colombia. Beeld AP
Een rijkaard van 77 jaar is de grote verrassing van de eerste ronde van de Colombiaanse presidentsverkiezingen. ‘Ik definieer mijzelf als Rodolfo Hernández, een ingenieur die de boeven wil verdrijven uit de regering. Dat is alles.’ Voor de camera van CNN en Español vatte kandidaat Hernández zijn complete politieke boodschap samen in amper twee zinnen.
De bouwmagnaat, naar eigen zeggen goed voor een kleine 100 miljoen euro vermogen, maakte met dat eenvoudige discours een stormachtige opmars door in de laatste weken van de campagne. Zondag bleek hoezeer zijn populistische geluid was aangeslagen bij de Colombianen. In de eerste ronde haalde hij 28 procent van de uitgebrachte stemmen, 6 miljoen mensen schaarden zich achter hem.
Het populistische geluid van Hernandez doet het goed bij de Colombianen. Beeld ANP / EPA
Omstreden uitspraken
In 2016, toen nog als burgemeester van de stad Bucaramanga, zei Hernández: ‘Ik ben volger van een groot Duits denker, hij heet Adolf Hitler.’ Vorig jaar, toen hij zich net had gekandideerd voor het presidentschap, kreeg het audiofragment landelijke bekendheid. Een vergissing, zei Hernández, hij had Albert Einstein bedoeld.
Twee jaar later, ook als burgemeester, deelde Hernández een stevige klap uit aan een raadslid die beweerde dat zijn zoon betrokken was bij louche zaken. ‘Je liegt, hoerenzoon’, riep Hernández voordat hij het raadslid met de vlakke hand in het gezicht sloeg. ‘Dat moet ik niet nog een keer doen’, zei hij dit jaar. ‘Maar de mensen begrepen het. Ik ben alleen maar gestegen sindsdien.’ Een jaar later noemde hij vrouwelijke Venezolaanse migranten ‘fabrieken die arme kindjes produceren’. Colombia telt zo’n twee miljoen Venezolanen die sinds 2014 schaarste en een repressief regime ontvluchtten, ze staan onderaan de maatschappelijke ladder in het buurland.
Het relaas dat Hernández het afgelopen jaar verkondigde als presidentskandidaat is bot en simpel. Zijn tegenstanders veegt hij eenvoudigweg op een hoop: ‘zij’, ‘politieke boeven’, ‘een kanker’, ‘dieven, niet allemaal, maar wel bijna allemaal’. Hij praat op televisie zoals hij onder vrienden praat, stelt hij. Dus scheldt hij er ook op los in de vele video's op zijn socialemediakanalen. Vanwege zijn Tiktok-video’s kreeg hij de bijnaam ‘het oudje van Tiktok’.
Beeld AFP
Onvrede
Eigenlijk is discours of verhaal al te veel gezegd. Uit Hernández’ mond komt een gevoel, rechtstreeks uit de onderbuik. Want wie wil er nog woorden besteden aan Iván Duque, de zittende president waar driekwart van de Colombianen helemaal klaar mee is? Onder Duque is het leven in Colombia achteruitgegaan, stelde zelfs 85 procent in een peiling in februari. Bovendien is Duque de pupil van Álvaro Uribe, de rechtse president die tussen 2002 en 2010 de bloedige strijd tegen de Farc en andere guerrillabewegingen nog een tandje opvoerde, een van Colombia’s machtigste politici, gezicht van de conservatieve elite (en nauw vervlochten met machtige criminele organisaties).
De man die zich graag ‘de ingenieur’ laat noemen heeft zelf ook geen smetteloos blazoen. Hij wordt ervan verdacht als burgemeester een contract te hebben toegekend aan een aannemer waarmee zijn zoon zaken deed. De zoon zou een commissie hebben opgestreken bij de miljoenendeal. Naar eigen zeggen heeft hij niks te verbergen, maar in de campagne heeft hij zich niet over de zaak uitgelaten. Dat doet hij alleen voor de rechter, stelde hij. Zondag bleken zijn kiezers zich er niet druk over te maken. Hernández, menen ze, is verandering, de rest is bijzaak.
De kalende politicus fulmineert voortdurend tegen ‘hen’, tegen een ongedefinieerd ‘zij’, maar miljoenen Colombianen begrijpen precies wat hij bedoelt. Die kliek moet maar eens het veld ruimen, stelden Hernández’ kiezers zondag. Niet goedschiks, nee, kwaadschiks graag. En in het in bloed gedrenkte Colombia, ernstig toegetakeld door guerrillabewegingen, moordende paramilitairen, drugsbazen en corrupte politici, is aan woede geen gebrek.
Ook Hernández ondervond het endemische geweld aan den lijve. Zijn vader was vier maanden ontvoerd door de Farc, de marxistisch-leninistische guerrillagroep die in 2016 een wankel vredesakkoord tekende met de staat. Sinds 2004 wordt Hernández’ dochter Juliana vermist, ze zou zijn ontvoerd door de ELN, een militante beweging die nog steeds actief is. Maar het gewapende conflict is in zijn politieke verhaal zo goed als afwezig, hij kanaliseert alle boosheid richting de elite.
Verrassing
Dat Hernández plots als opschudder deelneemt aan de beslissende tweede ronde komt als een rauwe verrassing voor de man die tot nog toe aan kop gaat. In de lange aanloop naar deze presidentsverkiezingen klonk de afgelopen jaren steevast een andere naam als het ging om de uitdager van de gevestigde orde, de man die na meer dan een halve eeuw burgeroorlog het roer in Colombia echt ging omgooien: de linkse kandidaat Gustavo Petro (62). De voormalige rebel, ooit lid van de militante beweging M-19, maar sinds 1990 politicus, boekte succes met een sociaal geluid, een belofte van een eerlijker en vrediger Colombia.
Petro haalde zondag 40 procent van de stemmen, een stevige voorsprong op Hernández. Hij hoopt dit jaar tijdens zijn derde poging eindelijk president te worden. Maar zijn populistische uitdager kan mogelijk rekenen op een groot deel van de achterban van de rechtse Federico Gutiérrez, de kandidaat van het ‘uribisme’, van het establishment. Gutiérrez kreeg bijna 24 procent van de stemmen. Die kiezers zouden Hernández voorbij Petro kunnen duwen, al is de statistiek vooralsnog in het voordeel van Petro. In het verleden werd een kandidaat met een dergelijke voorsprong nooit verslagen in de tweede ronde.
Maar in Colombia’s recente verleden won ook nog nooit een linkse politicus. En nooit eerder brak een relatief onbekende oude zakenman zomaar op rechts door het bastion van de conservatieve elite.
Rodolfo Hernández in het stemlokaal. Beeld ANP / EPA